Haklar Ve Ödevler

Haklar ve ödevler nedir? Haklar ne işe yarar? Ödevsiz bir gezegende olmak ilk başta güzel gelebilir peki sonra?
Her birimiz ıssız bir adada yaşamadığımıza göre birlikte yaşamanın birbirimize karşı getirdiği sorumluluklarımız vardır. Bu birlikte yaşamanın getirdiği bir sorumluluktur. Sorumluklarımız da bize bir takım ödevleri yüklemektedir. İşte bu sorumluk ve ödevleri yerine tam anlamıyla yerine getirenlere de “insan gibi insan” deriz. Çünkü insan gibi insanlar kendilerinin en temel ödevlerinin başkalarına saygı göstermek olduğunu bilirler.

Hiçbir sorumluluk olmadığı için hak diye bir şey de yok. Sinema sahibi sinemayı ne zaman isterse açıyor. Otel sahibi oda dolu olmasına rağmen o odayı başkasına veriyor ve o odadakiler odalarını kaybediyorlar. Ödevsiz bir dünyada olursak haksız bir dünyada olmuş oluruz…

İnsanlar uzun süre çocukların anne ve babalarını düşünmeleri gibi, hakları ve ödevleri dağıtan üstün bir varlık olduğuna inandılar. Bunlar krallar, diktatörler veya din adamları olmuştur. Başkalarının hak ve ödevlerine karar veren bütün bu insanlara “zorba” denir.


Zamanla her ülkede yaşanan vatandaşların hak ve ödevlerini belirleyen yasalar vardır. Yasal anlamda hakkımız yoksa özgürlüğümüz de yok demektir. Haklar ve ödevler özgürlüklerimizin bekçileridir.


Bir hak, eğer herkes aynısına sahipse gerçek bir haktır. Ne yazık ki insanlar yeryüzünde aynı haklara eşzamanlı olarak sahip olamamışlardır. Bu nedenle insan hakları evrensel bildirgesi yayınlanmıştır. “Her bireyin yaşama hakkı vardır.” Ama insanca yaşama hakkı…

Başarı ve Başarısızlık

Başarı nedir? Önemli tek başarı başkalarını geçmek midir? Oysa başkasının gözünde başarı olan bize başarı olarak gelmeyebilir. Peki, gerçekte başarı nedir? Çok zengin ya da çok ünlü olsak yine de dünyanın en mutlu insanı olur muyduk? Başarısızlık karanlık bir tünele benzer. Kendimizi hep başarısız hissedip oradan çıkamayacağımızı düşünürsek oradan çıkamayız. Böyle zamanlarda bize inanan birine ihtiyaç duyarız ve o zaman tünelin ucunda küçük bir ışık belirir.

İşte size aynı olayda iki farklı davranış:

Bir: “Zavallı oğlum, en ufak bir denge duygusu yok sende, ooof of, gerçekten de daha kırk fırın ekmek yemen gerek senin…” Adam oğluna bisiklete binmeyi değil, ona ne kadar beceriksiz olduğunu ve bunu asla başaramayacağını anlatmaya çalışıyor.

şte bu durumun yarattığı sonuç; “Başarısızlık korkusu başarısızlığın kendinden de beter!” dir.

İki: “Evet, evet, ayağını hiç yere koymadan en az iki metre gittin, aferin! Hadi biraz daha gayret, önüne bak ileri doğru, işte böyle. Çok yeteneklisin, bugünlük yeterince ilerledin bile, gidip birer sıcak çikolata içelim, yarın sabah yeniden geliriz. Yarın patikanın sonuna kadar gideceğine adım kadar eminim…” Çocuk ileriye baktığında, az sonra ulaşacağı başarıyı görüyor ve kendine güveniyor.


Başarılı olmak için başkalarının da buna inanmasına gereksinim duyarız. Ayrıca başarısızlık bizimle konuşmaya çalışan gerçek dost gibidir. ;Hani “dost acı söyler ama gerçeği söyler!” örneği gibi. Bize yolunda gitmeyen, değiştirmemiz, geliştirmemiz ya da tümüyle bırakmamız, vazgeçmemiz gerekenler hakkında pek çok bilgi verir. Bu başarısızlıkları okuyup anlamak yerine unutmayı seçersek çevremizdeki çember içinde döner dururuz.


Başkalarına başarılarımızı göstermek hoşumuza gidebilir ama bu davranışımız onları üzebilir de. Başarıyı içselleştirmek bu noktada önem taşır. Bu bizim başarımız olduğuna göre bunu çevremizdekilerle aramıza bir engel olarak sunmamalıyız.


Başarı ve başarısızlıklarla, ancak projelere istekle sarıldığımızda, içimiz içimize sığmadığında, harekete geçtiğimizde, deneyler yapma isteği duyduğumuzda karşılaşırız. Karşılaşacağımız son, her ne olursa olsun en yararlı sonuç “kendimizi keşfetmektir.”

Liderler ve Diğerleri

Lider ne demektir? Bir liderin özellikleri nasıl olmalıdır? Liderler kimleri yönetir?

Herkes lüks bir arabayla dolaşmaya veya her zaman en iyi yere oturmayı istediği için lider olabilir mi? Böyle insanlar sadece gücü severler ve bir liderin yapması gerekenleri unuturlar. Örneğin, halkın sorunlarını çözmek ya da yeni projeler üretmek gibi.

Liderin böyle işleri yapabilmesi için planlı, iyimser ve kendine özgüveni olması gerekir. Ancak bunları yaparken zaman zaman kendisini eleştirenler olduğu gibi, haksızca suçlayanlar da olacaktır. Bu anlamda liderlik bir anlamda risklidir de.

Ama yönetmeyi seviyorsak, kısaca liderlik hoşumuza gidiyorsa, her zaman yönetebileceğimiz birisi vardır: Kendimiz. Demek ki öncelikli olarak kendimizi yönetmemiz gerekiyor ki başkalarına da lider olabilelim.

Mutluluk ve Mutsuzluk

Mutluluk ve mutsuzluk nedir? Rahat yaşamı olan herkes mutlu mudur? Herkes için geçerli mutluluk var mıdır? Mutlu olduğumuzda fark etmediğimiz halde, neden mutsuzluğumuz hemen fark ediliyor? Galiba mutsuzluk ilgi çekici! Örneğin, Romeo ve Jülyet hikayesi mutlu sonla bitseydi bu kadar ilgi çekici olmazdı. Biliyorsunuz aileleri Romeo ve Jülyet’in evlenmelerine izin vermediğinde, onlarda gizli gizli buluşmaya başlamışlardı. Hikaye bu noktada ilgi çekici oluyor. Çünkü Jülyet istemediği bir başka kişiyle evlenmeye zorlandığında kendini zehirleyecek, Romeo ise Jülyet’in öldüğünü sandığı için intihar edecek. Oysa… Bu öyküde bu kadar ilginç olan mutsuzluktur.


Sahip olamadığımız, üzüldüğümüz ve yapamadığımız şeyleri düşündüğümüzde hemen mutsuz oluruz. Herkes için yeterince mutsuzluk vardır?

Mutluluksa hemen hemen hep yanımızdadır. Sadece onu görmek için biraz çaba gerekir. Kendimizi bazen birileriyle karşılaştırdığımızda başkalarında olup da bizde olmayanı fark ederek mutsuzlaşırız. Elimizdekilerle mutlu olabiliriz. Peki mutlu olmak bu kadar kolay mıdır? Evet, bizi ne mutlu eder? Bu soruya doğru yanıt verdiğimizde tek yapılacak, yanıtın peşinden gitmektir.

Cesaret ve Korku

Cesaret ve korku ne demektir? Nelerden korkarız? Karanlıktan veya kaynağını bilmediğimiz ani ve yoğun seslerden neden korkarız? Karanlık ve gece korkumuzun insanlık tarihi kadar eskiye uzanan bir geçmişi olabilir mi?

Korku olmasa tehlikeden korunamaz mıydık?

Örneğin bir kayakçı pist dışında kaymak istemiyor çünkü çığ düşebilir korkusu var. Ama arkadaşları gidiyor ve üstlerine gerçekten de çığ düşüyor. Kurtarma ekipleri hala onları arıyor. Çığ korkusu pist dışı kaymayı reddeden kayakçının hayatını kurtardı. Acaba pist dışı kaymayı reddeden kayakçı korkak mıydı? Hayır, cesur insanlar da korkar. Çünkü üstesinden gelmeleri gereken zorluk ve tehlikelerin farkındadırlar.

Korku, bizi ezip elimizi kolumuzu bağlamaya çalışan bir güçken; cesaret, bu gücü harekete geçmemizi sağlayan bir güce dönüştürür.

Küçük cesaret alıştırmalarıyla yaşantımızdan korkuyu uzaklaştırabilir miyiz? Korku korkak mıdır?

Kısaca korkumuzu yenebilir miyiz? Bir diğer deyişle cesur olabilir miyiz?

Dizinin on birinci kitabı çocuklara "korku" ve "cesaret" kavramlarını öğretiyor.

Doğa ve Kirlilik

Doğa nedir? Doğanın kirlenmesi ne demektir? Doğa hep kirli olmadığına göre bu kirliliğin oluşumunda insanın “daha hızlı, daha yüksek, daha uzak ve daha güçlü”ye ulaşma isteğinin bir payı var mı? Doğa bizim bu isteklerimizi daha ne kadar kaldırabilir?
Biz de doğanın bir parçası mıyız? Eğer biz doğanın bir parçasıysak doğaya zarar verdiğimiz gibi kendimize de zarar vermiş olmuyor muyuz?

İnsan doğayla uyumlu olarak yaşayabilir mi? Doğayı yok eden ne? Acaba bunda yaşayabileceğimiz başka dünyalar yokken, birçok ülke ve bu ülkeler arasındaki rekabetin bir payı var mıdır?

Doğa biz olmadan da yaşayabiliyor! Peki, biz doğa olmadan yaşayabiliyor muyuz? Hayır, o halde dünyamızı daha fazla kirlenmeden kurtarmak için elbirliği ile işe başlamanın zamanıdır.

Şu ana kadar yaptığımız buluşlar doğanın gittikçe kirlenmesine ve yok olmasına neden oldu, artık yeni buluşlar doğayı yok olmaktan korumak adına olmalı. Yani yine uygar olarak kalacağız ama doğayla uyumlu ve onunla birlikte keyif çıkararak…

Özgür Olan ve Olmayan

Özgürlük ne demektir? Özgürlük ne işe yarar? Burada robotlardan örnek verebiliriz. Robotlar günümüzde her şeyi yapabilecek şekilde tasarlanıyor. Ama önüne konulan tıpatıp aynı olan iki kırmızı şekerden hangisini seçeceğine karar veremiyor. İşte burada “Özgürlük aynı zamanda nedeni olmadan bir şeye karar verebilmektir”.

Uzaktan kumandalı arabanın kumandasının kolunu sağa itersek sağa, sola itersek sola gider. Oysa insanların uzaktan kumandası ya da programlanabilme özelliği yoktur. Çünkü insanlar özgürdür. Ama bazen özgürlük özgürlüğü öldürebilir. Örneğin özgür olarak uyuşturucu alırsan, bu senin özgür olarak yaptığın son seçim olacak. Öyle ki zamanla uyuşturucu senin özgürlüğünü tamamıyla öldürecek. Çünkü uyuşturucu bağımlılık yapar. Böylece kişi parasını hep uyuşturucuya yatırır ve işsiz kalır, hatta yaşamını bile yitirebilir.


Özgür olmak bazen rahatımızdan vazgeçmeyi gerektirir. Çoğumuz eve bir köpek isteriz. Ama ilk anda köpeğin ihtiyaçlarını sağlaması gerekenin biz olduğumuzu unuturuz. Öyle ya! Okuldan eve geldin, arkadaşlarınla buluşup, oyun oynayacaksın ama köpeğin gezdirilmesi gerekiyor! Yağmurlu günlerde bu çekilmez olabilir, özellikle köpek silkelendiğinde ona yakınsanız. Salt bunları düşünüp köpek almaktan vazgeçsek de çok şey kaçıracağımızı bilmeliyiz. Köpeğinizle oyun oynama, onunla ilgilenme, arkadaş edinme zevki gibi.

“Ama yine de özgürlüğümüzü; zevkler, mutluluklar, yeni insanlar ve daha neler neler keşfetmemizi sağlayacak seçimler yapmak için kullanabiliriz.


İşte o zaman özgürlük bir araç haline gelir. Mutluluğumuzu -tamamen kendi sorunluluğumuzun eseri olan mutluluğumuzu kurmanın aracı haline


Dizinin dokuzuncu kitabı çocuklara “özgürlük” kavramının ne olduğunu ya da “ne olamayacağını” anlatıyor.”

İş ve Para

Neden çalışmak zorundayız? Kimse çalışmasa Dünya ne halde olurdu? İş ve çalışma arasında nasıl bir ilişki vardır? Çalışmak zor mudur? İşin zorluk derecesi hayatımızı nasıl etkiler? Yararlı-yararsız iş var mıdır? İşsiz olmak neden zordur? İş-emek ve para arasındaki ilişki nasıldır? İnsanlar başkalarının çalışmasına neden ihtiyaç duyar? Örneğin polis olmadan güvenlik, doktor olmadan insanların sağlık sorunlarımızı çözümleyebilir miyiz? Kısaca hepimizin birbirimize ihtiyacı olduğu gibi aramızda çok gelişmiş bir işbirliği de vardır.

Emeğimizin karşılığını elde etmek adına paranın bulunuşu neden önemlidir? Para icat edilmeden önce insanlar nasıl yaşıyordu. Takas yapılırken biri ondan 3 yumurta istese ve onda olmasa ne oluyordu? Paranın kulu kölesi olmak yani "tutsak eden para ve özgürleştiren para"nın anlamını açıklayabilir misiniz?



Dizinin sekizinci kitabı çocuklara "iş" ve "para" kavramlarını anlatıyor.

Savaş ve Barış

Savaş nedir? Savaş istediğimizi elde edebilmek için güç kullanmaktır.

Her şeyi yöneten güç olduğunda ne olur? Bu soruyu yanıtlayabilmek için insanların ilkel ya da doğal yaşam koşullarını düşünmek gerekir. Her şeyin en güçlü tarafından belirlendiği durumlarda, güçlü korku duymaz mı? Duyar herhalde çünkü kendinden güçlü birinin çıkacağı korkusu her an onunladır. Bu durumda herkes korku ile bir diğerini kendisine düşman hisseder.

İşte bu noktada zeki insan çözüm yolu arar. Bu durumda güçlü ve güçsüz için aynı kuralların olması gerekmez m? Olur da kurallara uyulmasını kim sağlayacak? Güvenlik güçleri ne işe yarar? Barış nedir? Ya da doğal bir şey midir? Ülkeler arasında barış olmazsa ne olur? Bir de barışın simgesi neden “beyaz bayrak”tır? Ülkeler, barışı sağlamak için savaşı mı hazırlar? Her şeye rağmen barışı kurmak için en uygun an “hemen şimdi”dir!

Bildiklerimiz ve Bilmediklerimiz

Hayatta kalabilmek için bilgiye gereksinimimiz var mı? Bu anlamda bilmek neye yarar? Bilgi ile merak arasında nasıl bir ilişki var? Bütün bilgileri merak ettiğimiz için mi öğreniriz? Bilmek özgür olmak için midir? Hiç bir şey bilmeden ilgimizi çeken mesleği ya da sporu nasıl seçebiliriz? Ne kadar çok bilirsek o kadar çok seçeneğimiz mi olur? Ah bir de eleştirel zeka konusu var: Eleştirel zekaya sahip olmak, kabullerden ve kesinliklerden kaçınmak demektir.

Keşifler, eleştirel zekası olanlar sayesinde yapılmıştır. Tekrar etmeyi reddedenler sayesinde iyi bildiğimize inandığımız şeye alışmayı reddedenler sayesinde...
Dizinin altıncı kitabı çocuklara bilmek kavramını anlatıyor.

Güzellik ve Çirkinlik

Neden iyi olanı güzel, kötü olanı çirkinle ifade ediyoruz. Gerçekte güzelliğin iyilikle kötülüğün çirkinlikle ilgisi var mıdır? Bütün insanlar güzel midir? Birine güzel gelen insan başkalarına da güzel gelir mi? Aynı soruları çirkinlikle ilgili olarak da sorabiliriz. Peki bir insanı gerçekte çirkin yapan dış görünüşü müdür? Hayır, bir insanı gerçekte çirkin yapan davranışlarıdır. O halde güzellik de dış görüntümüzle değil içimizdeki güzellik olmalı. Güzellik yarışmalarındaki kadınlar-erkekler neye göre güzel?

Unutmadan solucan mı güzel, uğurböceği mi? Hemen uğurböceği diyoruz, neden? Solucanın sevilmemesi onun adına baştan haksızlık değil mi?
Güzellik insanda farklı bir mutluluk yaratır. Örneğin güneşin batışını, ayın yükselişini, bir sanat eserini izlerken erkek ya da kadın milyonlarca kişinin ne hissettiğini anlar, onlarında bu güzellikte etkilendiğini hissederiz. Bu tür mutluluk da ancak bizimle başkaları arasında sürekli paylaşılarak var olur.

Oğlanlar ve Kızlar

Neden 2 cinsiyet var? 3,4,5 hatta 10 cinsiyet olabilirdi.Oğlanlar ve kızlar arasındaki farklar nedir? Aşık olmak ne demektir?

Dizinin dördüncü kitabı çocuklara "erkek" ya da "kız" olmanın farklarını anlatıyor

Gerçekten ve Yalancıktan

"Doğru söylemelisin", "Yalan söylemek çok kötüdür".Oysa her şey bu kadar basit midir? Yalanı niçin severiz? Birini üzmemek için yalan söyleyebiliriz. Bir filmin yalancıktan olduğunu bilsek de ağlayabiliriz. Gerçek ve yalan arasında seçim yapmak kolay değildir.

Dizinin üçüncü kitabı çocuklara "gerçek" ve"yalan"kavramlarını anlatıyor.

Adalet ve Haksızlık

Adalet nedir? Haksızlık nedir? Günde kaç kere "Ama bu haksızlık!" diyoruz? "Adil", "aynı" mı demektir?
Eşitistan Ülkesinin vatandaşları acaba bu konuda ne düşünüyorlar? Kendi haksızlık kutumuza gün boyunca neleri koyabiliriz? Peki, cezalar ne işe yarar? Haklı ve haksız ceza olur mu? Haksızlık şiddet doğurur mu?
İnsan Hakları ve Çocuk Hakları nedir?
Uff amma da soru var. Peki yanıtlarını verebiliyor muyuz?
Çıtır Çıtır Felsefe Dizisinin ikinci kitabı çocuklara adalet ve haksızlık kavramlarını çocuğa uygun bir dil ve içerikle anlatıyor.

Bay Çiklet Ve Güç Kristalleri

Bugünkü kitabımız Bay Çiklet serisinin son kitabı olan "Bay Çiklet ve Güç Kristalleri"

Köpek Jake'i anımsıyorsunuzdur herhalde. Polly'nin yanında bir çukur kazmaya başlar ve çukurda bir çanta bulur. Çantanın üstünde ise 1559 yazmaktadır. İçinde ise iki tane kristal vardır. kristaller öyle güzeldir ki Polly, akşama kadar onlara baktı.

Haaa bu arada Polly'nin gerçek adını bu zamana kadar size söylememiştim. Unutmadan Polly'nin  adınıda size söyleyeyim. Evet söylüyorum; Peril Beril Meril Hoppa Hoppa Londra Stereo İo İo Leb Leblebi Armonika La Hoykala Hopşin Topşin Kapşin Lolipop Hulahop Mutlu Yıllar Tobi.  Biraz uzun değil mi? Seri olarak söyleyebilir misiniz?

Akşam olduğunu farkettiğinde evine gitti. Kristalleri de mücevher kutusuna kilitledi. Polly ogece kötü bir rüya gördü. Rüyasında taşlar mücevher kutusunda çıkmış ve bizi değirmene götür diyorlardı. Polly "Limonlu Bayır'da değirmen yok ki!" dediğinde ise taşlar yine bizi değirmene götür diyorlardı. Polly elinde olmadan yatak odasından çıkmış ve dışarı doğru yürüyordu. Uzunca bir yürüyüşten sonra daha önce hiç görme3diği bir değirmen gördü. Değirmenin üst penceresinde kötü bir yüz gördü. Bu Bay Çiklet'ti. Polly o an uyanmaya çalıştığında, kendini yatağında güvende  buldu. Ama kristaller elindeydi. Üstelik yorganını açtığında bütün kanıtlar oradaydı. Ayakları çamurlu ve leş gibiydi. Demek ki oraya gerçekten gitmişti...

Acaba elindeki kristallerin sırrı neydi?
Bay Çiklet'in bu konuyla ne ilgisi vardı?

İyi Ve Kötü

İyi nedir? Kötü nedir? Bizim için iyi olan başkası için kötü olabilir mi? Herkes için aynı davranış iyi olabilir mi? Kurt ile kuzu ilişkisinde hangisi iyi ya da kötüdür? Bu anlamda iyilik ve kötülük hep neden birilerine yakıştırılır? Günün birinde dünyamızda iyilik tümüyle varolabilir mi? Aşağıdaki cümleyi nasıl tamamlarsınız?

Öyle bir dünyada yaşamak isterdim ki ...


Çocukların sorularına cevap veren bu kitapta iyi ve kötü felsefesi anlaşılır, ilginç yaşamsal deneyimlerle anlatılıyor.

Bay Çiklet ve Gülyabaniler

Kitabımızın adı "Bay Çiklet ve Gülyabaniler". Tudem yayınlarının olan bu kitap Bay Çiklet serisinin 3. kitabıdır. Bu kitapta Bayan Sevimli Gülyabani Dağı'nda şeker için bitki topluyordu. Tam o anda bir "FERYAT". Polly ve Friday hemen Bayan Sevimli'nin yanına giderler. Sonra bunu kimin yaptığını öğrenmek için Gülyabani Dağı'na giderler. Bu arada Bay Çiklet bir şekilde gülyabanilerin kralı olmuştur. Onların önüne bir sürü engel çıkartır ama Polly ve Friday bunların üstesinden gelir. Sonunda Gökkuşağının Ruhu sayesinde gülyabanilerin sırrı ortaya çıkar. Gerçekten çok komik bir kitap okumanızı tavsiye ederim...

Bay Çiklet Ve Mİlyarder Bisküvi

Kitabımızın adı "Bay Çiklet ve Milyarder Bisküvi". Bay Çiklet serisinin ikinci kitabı yine Tudem yayınlarından çıktı.



Bu kitapta elektrikli kasları olan zencefilli çörek adam var ve çok zengindir. Bay Çiklet ve kasap Billy William bu parayı almak için bir sürü yola başvururlar.


Ama sonunda Polly yine günü kurtarır.Kitabın sonundaki Limonlu Listeleri okumanızı tavsiye ederim...






Kitap ayrıca,


2008 Roald Dahl En Komik Kitap ve


2007 Red House Çocuk Kitapları Ödüllerinin de sahibi...